Lęk uogólniony (GAD)

Lęk jest zjawiskiem naturalnym i adaptacyjnym — mobilizuje organizm do radzenia sobie z potencjalnym zagrożeniem. Jednak gdy staje się przewlekły, nadmierny i trudny do kontrolowania, może przerodzić się w zaburzenie lękowe, utrudniające codzienne funkcjonowanie. Jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń tego typu jest zespół lęku uogólnionego (Generalized Anxiety Disorder — GAD).

 

Zgodnie z klasyfikacją DSM-5 (American Psychiatric Association, 2013), GAD charakteryzuje się nadmiernym, trudnym do opanowania zamartwianiem się, które trwa co najmniej 6 miesięcy i dotyczy różnych sytuacji życiowych. Osoby z GAD często doświadczają również objawów somatycznych, takich jak napięcie mięśniowe, trudności z koncentracją, drażliwość, zaburzenia snu czy zmęczenie. GAD ma charakter przewlekły i często współwystępuje z innymi zaburzeniami, takimi jak depresja czy fobie specyficzne.

 

Etiologia GAD jest wieloczynnikowa. Badania wskazują na rolę czynników biologicznych, takich jak nadreaktywność układu limbicznego i dysfunkcje w regulacji neuroprzekaźników, w tym GABA i serotoniny. Istotne są także czynniki psychologiczne — np. tendencja do poznawczego unikania zagrożeń poprzez nadmierne zamartwianie się.

 

W modelu poznawczo-behawioralnym podkreśla się, że u podstaw GAD leży zniekształcone postrzeganie zagrożeń i trudności w tolerowaniu niepewności. Osoby z GAD mają niski próg na wykrywanie sygnałów zagrożenia, co skutkuje chronicznym stanem napięcia.

 

Najlepiej udokumentowaną metodą terapii GAD jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Metaanalizy wykazują, że CBT skutecznie redukuje zarówno nadmierne zamartwianie się, jak i objawy somatyczne. Kluczowe techniki obejmują restrukturyzację poznawczą, ekspozycję na lękowe myśli oraz trening tolerancji niepewności.

 

Lęk uogólniony jest zaburzeniem złożonym i obciążającym, ale dobrze poznanym zarówno pod względem mechanizmów, jak i metod leczenia. Współczesne podejścia łączą interwencje psychoterapeutyczne z leczeniem farmakologicznym, oferując pacjentom skuteczną pomoc w radzeniu sobie z chronicznym zamartwianiem się i napięciem.